Chiếc áo len màu hồng in hình Lọ Lem rộng thùng thình trên đôi vai gầy của Jana khi em bước đi giữa vùng đất hoang tàn ở phía bắc Dải Gaza. Xung quanh em là những đống đổ nát,đất đá và bụi mù. Ôm chặt một chiếc chậu lớn,cô bé 12 tuổi đang thực hiện nhiệm vụ tìm thức ăn,nước uống cho cả nhà.

Jana Mohammed Khalil Musleh Al-Skeifi và gia đình em cho biết cô bé đã phải chịu trách nhiệm lo liệu cuộc sống cả nhà kể từ khi anh trai em thiệt mạng do trúng đạn từ xạ thủ Israel hơn một năm trước. Cha mẹ em sức khỏe yếu,vì vậy,gánh nặng nuôi sống gia đình giờ đây dồn hết lên vai Jana.

Bé gái Gaza mang gánh nặng nuôi sống cả gia đình

Jana xách hai xô nước về nhà từ một địa điểm phân phát ở Gaza City. Video: CNN

"Cháu không muốn bố mệt mỏi,vì thế cháu phải mạnh mẽ. Cháu muốn mạnh mẽ để bố không phải chịu khổ",CNN dẫn lời Jana nói khi em đang xếp hàng tại một địa điểm phân phát nước ở Gaza City. "Bố cháu đã lớn tuổi và còn mắc bệnh tim. Nếu bố cố xách nước,ông sẽ ngã".

Để giúp cha không phải làm việc nặng nhọc,cô bé đã xách hai xô nước suốt chặng đường về nhà,các đốt ngón tay trắng bệch vì gánh nước quá nặng,chiếc quần jean ướt đẫm vì nước bắn.

'Muối bỏ bể'

Việc tìm kiếm thức ăn và nước uống trở nên khó khăn sau khi Israel phát động chiến dịch ở Gaza nhằm đáp trả cuộc đột kích của Hamas vào lãnh thổ nước này hồi tháng 10/2023. Nhưng tình hình trở nên thảm khốc hơn kể từ khi Tel Aviv phong tỏa toàn bộ hoạt động viện trợ tới khu vực cách đây hơn 11 tuần.

Báo cáo do Liên Hợp Quốc công bố hồi đầu tháng cho biết cứ 5 người dân ở Gaza thì có một người đang phải đối mặt nạn đói.

Israel cho hay lệnh phong tỏa,cùng với chiến dịch mới họ đang tiến hành,nhằm mục đích gây sức ép buộc Hamas thả các con tin. Nhưng nhiều tổ chức quốc tế cáo buộc Tel Aviv đang sử dụng nạn đói làm vũ khí chiến tranh.

Suốt nhiều tháng qua,việc tiếp cận nguồn nước sạch đã trở thành thách thức khi Israel hạn chế việc đưa các thiết bị xử lý nước và khử muối vào khu vực với lý do chúng có thể bị Hamas sử dụng để chế tạo vũ khí.

Tổ chức nhân đạo Bác sĩ Không biên giới cho biết hơn 2/3 trong 1.700 mặt hàng liên quan đến nước và thiết bị vệ sinh mà họ muốn chuyển đến Gaza từ tháng 1/2024 đến đầu tháng 3/2025 đã bị chính quyền Israel từ chối.

"Chúng cháu khó có thể lấy đầy một xô nước vì việc xếp hàng khá lộn xộn và kể cả khi đã xếp hàng,cháu đôi khi không nhận được gì",Jana kể. "Cháu đã ngồi đây hàng giờ chỉ để chờ đổ đầy một xô nước. Cảm giác thật tồi tệ".

Quân đội Israel hôm 19/5 tuyên bố sẽ cho phép "một lượng thực phẩm cơ bản" vào Gaza khi họ phát động chiến dịch tấn công mới tại dải đất. Lý do được đưa ra là "cuộc khủng hoảng nạn đói ở Gaza" sẽ "gây nguy hiểm cho chiến dịch".

Ngày hôm sau,Thủ tướng Benjamin Netanyahu ám chỉ Israel thực hiện động thái trên vì các đồng minh phương Tây,trong đó có Mỹ,đang đe dọa rút lại hỗ trợ cho nước này nếu họ để Gaza rơi vào nạn đói.

Nhưng chỉ có 5 xe tải được phép vào Gaza hôm 19/5,trong khi các tổ chức nhân đạo cho hay cần tới 500 xe mỗi ngày chỉ để cung cấp thực phẩm cho những người cần nhất. Trưởng nhóm cứu trợ Liên Hợp Quốc Tom Fletcher mô tả chuyến giao hàng này chỉ như "muối bỏ bể"

Người dân tập trung quanh một bếp cộng đồng để nhận thức ăn ở thành phố Jabalia,phía bắc Dải Gaza,hôm 19/5. Ảnh: AP

Bi kịch

Nạn đói tại Gaza đang trở nên ngày càng nghiêm trọng. Theo cơ quan y tế khu vực,ít nhất 57 trẻ em đã thiệt mạng do suy dinh dưỡng kể từ khi xung đột nổ ra. Janat,cháu gái của Jana,là một trong số đó.

Dù Janat sinh ra khá nhỏ bé,chỉ nặng 2,6 kg,mẹ của em,Aya,cho hay cô bé phát triển hoàn toàn bình thường,tăng cân đều đặn. Nhưng mọi thứ thay đổi khi Janat được 6 tuần tuổi. Ngày 2/3,Israel áp đặt lệnh phong tỏa hoàn toàn đối với Gaza,ngăn chặn ngay cả những nhu yếu phẩm cơ bản nhất vào vùng đất,trong đó có sữa bột cho trẻ em và thuốc men.

Aya kể vì thức ăn trở nên khan hiếm,cô phải vô cùng chật vật mới có thể nuôi Janat. Cô bé bắt đầu sụt cân,bị tiêu chảy mạn tính,mất nước.

"Tại bệnh viện,họ nói rằng có một loại sữa chuyên biệt có thể giúp con bé tăng cân và dừng tiêu chảy,nhưng chúng tôi không thể tìm ra. Chúng tôi đã lùng sục khắp Gaza,từng bệnh viện,từng hiệu thuốc. Ngay cả cơ quan y tế cũng nói với chúng tôi rằng sữa không có sẵn",Aya cho hay.

Mẹ của Janat cũng phải vật lộn để sống. Cơ thể cô suy kiệt vì thiếu thức ăn và nước sạch. Giống như nhiều bà mẹ mới sinh khác ở Gaza,do điều kiện quá thiếu thốn,Aya bị mất sữa.

Báo cáo về nạn đói từ Liên Hợp Quốc cho biết gần 11.000 phụ nữ mang thai ở Gaza có nguy cơ đối mặt nạn đói và gần 17.000 phụ nữ mang thai và cho con bú sẽ cần được điều trị khẩn cấp vì suy dinh dưỡng cấp tính trong những tháng tới.

Tình trạng của Janat ngày càng xấu đi. Nhiệt độ cơ thể cô bé ngày càng giảm,đường huyết thấp đến mức nguy hiểm. Nồng độ oxy giảm. Suy dinh dưỡng khiến thận và gan Janat không thể hoạt động bình thường.

"Tôi đã cầu xin cả thế giới cứu con bé. Tôi chỉ muốn có ai đó cứu con bé,mang đến sữa mà con bé cần. Nhưng không ai giúp được. Mọi người chỉ biết đứng nhìn",Aya nói.

Các bác sĩ tại bệnh viện khuyên Janat đi sơ tán y tế ở nước ngoài. Gia đình đã xoay xở để có các giấy tờ cần thiết. Nhưng cô bé qua đời vào ngày 4/5,trước khi chuyến đi được thực hiện. 4 tháng tuổi,Janat nặng 2,8 kg,chỉ nhỉnh hơn cân nặng lúc mới sinh một chút.

Việc sơ tán y tế khỏi Gaza cực kỳ hiếm và còn hiếm hơn kể từ khi lệnh ngừng bắn Israel - Hamas sụp đổ hồi tháng ba. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuần trước cho hay khoảng 12.000 bệnh nhân ở Gaza cần sơ tán y tế nhưng mới chỉ có 123 người được rời đi kể từ khi Israel áp dụng lệnh phong tỏa.

Lướt qua những bức ảnh của Janat,Jana không thể giấu nỗi buồn. "Họ bảo với chúng cháu rằng Janat không thể được chữa trị nếu không ra nước ngoài. Gia đình cháu đã chờ đợi,họ cứ nói 'thứ 7' rồi 'chủ nhật'. Gia đình cháu đã chờ đến khi em bé chết",Jana nói.

Gánh nặng

Sau 18 tháng chiến sự,cuộc sống của Jana cũng chồng chất khó khăn. Cô bé luôn trong tình trạng thiếu thức ăn và nước uống,không có trường để đi học,không có nơi an toàn để ngủ cũng như không có điện sinh hoạt. Nơi trú ngụ của cô bé là một ngôi nhà không còn nguyên vẹn ở Gaza City với những bức tường bị cháy đen vì hỏa hoạn.

Jana từng sống trong một ngôi nhà bình thường. Cô bé có đồ ăn,có trường học,được biểu diễn nhảy múa tại quảng trường. Video quay lại màn biểu diễn này hơi rung nhưng có thể nhìn thấy rõ nét vui tươi,hồn nhiên trên gương mặt Jana.

Khi xem lại các cảnh quay đó giữa đống đổ nát,hoang tàn của Gaza,những hình ảnh hiện lên trông giống như đến từ một vũ trụ khác. "Cháu chẳng còn lại gì,cháu cảm thấy như mình đã chết",cô bé 12 tuổi nói,nước mắt lăn dài trên má. "Về mặt cảm xúc,cháu đã chết rồi".

Đại gia đình của Jana đã mất mát rất nhiều vì xung đột. Cô bé mất anh trai,anh rể,anh họ và cháu gái. Jana rất sợ sẽ mất đi cả người mẹ đang mắc ung thư tuyến giáp hiện không thể điều trị ở Gaza.

Song Jana không có thời gian để đau buồn,bởi cuộc sống của em đòi hỏi quá nhiều nỗ lực.

Bé gái Gaza tận hưởng bữa ăn bên gia đình

Jana nhận được một bữa ăn từ bếp cộng đồng và mang về chia sẻ với anh chị em trong nhà. Video: CNN

Hôm 12/5,cô bé tìm thấy nơi bán đồ ăn,500 gram mì ống có giá 50 shekel (15 USD). Giống như nhiều gia đình khác ở Gaza,họ nghiền mì ống thành bột để làm bánh mì vì chúng lưu trữ được lâu hơn. Gaza đã hết bột mì từ lâu.

Ngày hôm sau,khi một bếp ăn cộng đồng gần đó chuẩn bị phát đồ ăn,đám đông trẻ em với chiếc bụng trống rỗng quây kín xung quanh chỉ sau vài phút.

Lũ trẻ dõi theo từng động tác của các nhân viên cứu trợ,háo hức chờ đợi khoảnh khắc được phát thức ăn. Rõ ràng là thực phẩm không đủ cho tất cả mọi người,vì vậy lũ trẻ phải tranh nhau vị trí tốt nhất,cố gắng thu hút chú ý từ những người phân phát. Một số la hét,khóc lóc.

Jana đã gặp may. Hai muỗng mì ống với nước sốt cà chua loãng được múc vào chiếc chậu của em. Cô bé trông kiệt sức nhưng phấn chấn hẳn lên.

Trong lúc đi bộ về nhà với chậu đồ ăn bốc khói,Jana quyết không đụng đến chỗ thức ăn. Cô bé muốn chờ để ăn chung với những anh chị em,cháu trai và cháu gái khác đang đói. Chỉ khi đó,cô bé mới tự cho phép mình nghỉ ngơi.

Vũ Hoàng (Theo CNN,AFP,Reuters)