Một cơn sóng lớn trên Đại Tây Dương. Ảnh: NOAA

Các nhà khoa học đến từ Đại học Heriot-Watt tại Scotland phát hiện ra sóng bùn khổng lồ bị vùi sâu dưới lòng Đại Tây Dương,cách bờ biển Guinea-Bissau ở Tây Phi 400 km. Những sóng trầm tích đồ sộ dưới nước này,bao gồm bùn và cát,được tìm thấy ở độ sâu khoảng một kilomet dưới đáy biển. Chúng hình thành tại nơi được gọi là Cổng Đại Tây Dương Xích đạo: lối đi biển hình thành khi Nam Mỹ và châu Phi tách rời,tạo ra Đại Tây Dương hiện đại,theo Phys.org.

Tiến sĩ Débora Duarte và tiến sĩ Uisdean Nicholson,hai nhà địa chất học từ Trường Năng lượng,Địa chất,Cơ sở hạ tầng và Xã hội,phát hiện ra loại sóng trên.Trong bài báo đăng trên tạp chí Global and Planetary Change,họ cho rằng Đại Tây Dương hình thành sớm hơn hàng triệu năm so với suy đoán trước đây và có thể dẫn đến một giai đoạn biến đổi khí hậu.

Nhóm nghiên cứu sử dụng dữ liệu địa chấn và lõi từ giếng khoan trong Dự án khoan biển sâu (DSDP) năm 1975. Họ tìm thấy 5 lớp trầm tích,được sử dụng để tái tạo quá trình kiến tạo đã phá vỡ lục địa cổ Gondwana vào thời Đại Trung sinh khi khủng long thống trị Trái Đất.

"Một lớp đặc biệt nổi bật,bao gồm những cánh đồng sóng trầm tích rộng lớn và gò bùn hình thành dưới hải lưu mạnh ở đáy biển. Hãy tưởng tượng con sóng dài một kilomet,cao vài trăm mét,một cánh đồng hình thành ở một vị trí cụ thể phía tây cao nguyên Guinea,ngay tại điểm 'thắt nút' cuối cùng của các lục địa Nam Mỹ và châu Phi đang tách rời. Chúng hình thành do nước mặn,đậm đặc chảy ra từ lối đi mới hình thành. Hãy nghĩ về nó như một thác nước khổng lồ hình thành dưới bề mặt đại dương",tiến sĩ Nicholson cho biết.

Theo các nhà nghiên cứu,điều này xảy ra do khác biệt mật độ mạnh giữa nước tương đối ngọt của vùng Trung Đại Tây Dương ở phía bắc và nước biển cực mặn ở phía nam. Ngay trước thời điểm này,các mỏ muối lớn đã hình thành ở Nam Đại Tây Dương. Khi lối đi mở ra,nước ngọt đổ vào lưu vực hẹp và nước mặn đậm đặc hơn chảy ra phía bắc hình thành con sóng khổng lồ.

Phát hiện đặt ra mốc thời gian mới cho sự ra đời của Cổng Đại Tây Dương Xích đạo và tác động của nó đối với điều tiết khí hậu vào thời điểm đó. Theo tiến sĩ Duarte,quan điểm chung là lối đi này mở ra từ 83 đến 113 triệu năm trước. Sóng trầm tích cho thấy quá trình hình thành bắt đầu sớm hơn,từ khoảng 117 triệu năm trước. Đây là một thời điểm rất quan trọng trong lịch sử Trái Đất khi khí hậu trải qua một số thay đổi lớn. Trái Đất đã nguội đi suốt một thời gian cho tới 117 triệu năm trước,với lượng lớn carbon được lưu trữ trong lưu vực mới xuất hiện,có thể là các hồ ở Đại Tây Dương tại xích đạo. Nhưng sau đó,khí hậu ấm lên đáng kể từ 117 đến 110 triệu năm trước.

Tiến sĩ Duarte nhấn mạnh giai đoạn này rất quan trọng đối với biến đổi khí hậu lớn trong lịch sử Trái Đất. Các nhà nghiên cứu suy đoán việc mở ra lối đi làm gián đoạn sự chôn vùi carbon trong lưu vực mới xuất hiện,dẫn đến hiệu ứng ấm lên. Khi lối đi mở rộng,một hệ thống tuần hoàn Đại Tây Dương đầy đủ đã phát triển,cuối cùng góp phần vào xu hướng làm mát dài hạn sau này trong kỷ Phấn Trắng.

"Hiểu rõ vòng tuần hoàn đại dương trong quá khứ ảnh hưởng như thế nào đến khí hậu rất quan trọng để dự đoán những thay đổi trong tương lai. Các dòng hải lưu ngày nay đóng vai trò quan trọng trong điều tiết nhiệt độ toàn cầu và gián đoạn như băng tan có thể gây ra hậu quả sâu sắc",Nicholson cho biết.

An Khang (Tổng hợp)